آداب و شرايط روزه دار
روزه فقط امساك از اكل و شرب نيست، بلكه شرائطى ديگر هم همراه آن است، تعهد و مسؤوليتهاى انسان در برابر روزه، اين فريضه الهى زياد است.
پنجخصلت موجب افطار روزه و بطلان وضوء مىشود.
اگرچه امروز فقهاى عالى مقام اين موارد را مبطل روزه و وضوء نمىدانند زيرا كمتر كسى است در زمان ما و فرهنگ طاغوت زده و غرب زده ما از اين اوصاف رذيله بپرهيزد، آن خصال پنج گانه از بيان پيامبر گرامى اسلام چنين است: «خمس خصال يفطرن الصائم، و ينقضن الوضوء الكذب، و الغيبة و النميمة، و النظر بشهوة، و اليمين الكاذبة» (3)
پنج صفت است كه روزه را باطل و وضوء را مىشكند، دروغ و غيبت و سخن چينى و نظر شهوت انگيز، و
قسم دروغ.
اين اوصاف ذميمه براستى اثر معنوى و روحانى روزه و وضوء كه يك عبادت است در اسلام خنثى مىكند، و اجر و ثواب روزه و وضوء را نابود مىنمايد.
كيفيت روزه دارى از صحف ادريس عليه السلام
درصحف ادريس (عليه السلام) است: «اذا دخلتم فى الصيام فطهروا نفوسكم من كل دنس و نجس و صوموا لله بقلوب خالصة صافية منزهة عن الافكار السيئة و الهواجس المنكرة فان الله سيحبس القلوب اللطخة و النيات المدخولة و مع صيام افواهكم من الماكل، فلتصم جوارحكم من الماثم فان الله لا يرضى منكم ان تصوموا من المطاعم فقط لكن من المناكير كلها و الفواحش باسرها» (4) حضرت ادريس پيامبر (عليه السلام) در صحف خويش فرمود: هرگاه وارد ماه صيام شديد، پس خويشتن را از هر پليدى و ناپاكى پاك سازيد، (درون خود را براى پذيرش عبادت ويژه خداوند پاكسازى نمائيد) و روزه بگيريد براى خداوند با قلبى خالص و نورانى و پاك از فكرهاى بد، و صداهاى نامفهوم و بى معنى و زشت، زيرا خداوند حبس مىنمايد دلهاى ناپاك و نيتهاى غير خالص شما را و دهنهاى شما نبايد فقط با امساك از خوردنيها صائم و روزه‌دار باشد. بلكه بايد جوارح شما از گناهان نيز روزه باشد (يعنى اعضاء شما هم بايد از معصيتخدا امساك نمايد) و همانا خداوند راضى نمىگردد و خشنود نمىشود از شما به اينكه فقط از خوردنيها پرهيز كنيد، بلكه از كل منكرات و زشتيها بايد پرهيز نمائيد تا آنجا كه تغيير حالت پيدا كنيد.
اثرات منفى غيبت و نمامى در روزه
امام رضا عليه السلام فرمود: «اجتنبوا الغيبة غيبة المؤمن، و احذرو النميمة، فانهما يفطران الصائم و لا غيبة الفاجر و شارب الخمر و اللاعب بالشطرنج و القمار» (5)
از غيبت مؤمن اجتناب كنيد، و از نمامى بپرهيزيد، براستى كه غيبت و نمامى روزه صائم را باطل مىنمايد، (و اثرات و ثواب روزه را زايل مىگرداند)، ولى از فاجر و شارب الخمر و شطرنجباز و قمار باز غيبتى نيست، (يعنى آنان از خود هتك حرمت نمودهاند،و آبرو از خويش بردهاند).
روزه حجاب زبان و گوش و چشم از گناه است
از فقه الرضا (عليه السلام) روايتشده كه حضرت رضا (عليه السلام) در رابطه با شرائط روزه و روزه‌دارى چنين فرمود: «و اعلم يرحمك الله ان الصوم حجاب ضربه الله عزوجل على الالسن و الاسماع و الابصار و سائر الجوارح لما له فى عادة من شره و طهارة تلك الحقيقة حتى يستر به من النار، و قد جعل الله على كل جارحة حقا للصيام فمن ادى حقها كان صائما و من ترك شيئا منها نقص من فضل صومه بحسب ما ترك منها» (6) .
بدان (اى روزه‌دار) خداى رحمتت كند، كه براستى روزه ستر و حجابى است، كه خداوند او را بر زبانها و گوشها و چشمها و سائر جوارح زده است، هرگاه معتاد بر زشتيها و شر و فساد باشند، (چون زبان و گوش و چشم و ساير جوارح هرگاه تحت كنترل دقيق ايمان و دين شخص باشند، از شر آنان كاملا در امان مىباشد) كه طهارت (و حجاب صوم) بر اسماع و ابصار و غيره، او را از آتش جهنم مىپوشاند و حجابى محكم از آتش براى او خواهند شد. به تحقيق خداوند بر هر «آدم» خستهاى براى روزه گرفتن حقى مقرر فرموده است، پس اگر آن حق را اداء كند (و به خوبى حق روزه‌دارى را به جاى آورد) هرآينه صائم و روزه‌دار است، (يعنى به جاى آورده حق روزه را) و هر كس بعضى از آن شرايط را ترك نموده، از فضيلت و ثواب روزهاش به قدر و بحسب آنچه ترك كرده كاسته است.
روزه فقط امساك از خوردن و آشامیدن نیست، بلكه شرائطى دیگر هم همراه آن است، تعهد و مسؤولیت‌هاى انسان در برابر روزه، زیاد است.
روزه چهار گروه مقبول نیست
حضرت صادق علیه السلام فرمود: لاصیام لمن عصى الامام، ولا صیام لعبد آبق حتى یرجع، ولا صیام لامراة ناشزة حتى تتوب، ولا صیام لولد عاق حتى یبر، (1) روزه نیست براى كسى كه امام و پیشواى خود را نافرمانى كند و از او اطاعت ننماید، و صحیح نیست روزه عبد فرارى، تا مراجعت كند و به خدمت باز نگردد، و روزه زن ناشزه درست نمىباشد تا توبه كند و در اختیار همسرش قرار گیرد و همچنین روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد، مورد قبول قرار نمىگیرد، و روزه به حساب نمىآید. یكى از ابعاد سیاسى این حدیث شریف، اطاعت و فرمانبرى پیروان و رهروان مسلمان از راهبر و پیشواى مذهبى است. فاطمه سلام الله علیها در آداب روزه‌دار مىفرماید:
عن جعفر بن محمد عن آبائه عن فاطمه (علیهم السلام): «انها قالت: ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه.» (2)
از غیبت مؤمن اجتناب كنید، و از نمامى بپرهیزید، به راستى كه غیبت و نمامى روزه صائم را باطل مىنماید، و اثرات و ثواب روزه را زایل مىگرداند.
جعفربن محمد علیهماالسلام از آباء گرامیش از فاطمه دخت گرامی رسول الله صلى الله علیهم اجمعین روایت مىنماید: كه حضرت زهرا (علیها السلام) فرمود: صائم با روزه خویش كارى نكرده (یعنى حق روزه را ادا نكرده) مادامی که زبان و گوش و چشم و جوارحش را از (آنچه كه بر آنها حرام است) حفظ نكرده باشد.
یعنى روزه یك مسماى واقعى از حفظ شكم از كل خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و مبطلات دیگر و خلاصهاى از اجتناب از گناهان و معصیت خداوند مىباشد، زیرا روزه‌دار بدون پرهیز از تمامى محرمات روزه واقعى را در خویش تحقق نبخشیده است.
پنج خصلت موجب افطار روزه و بطلان وضوء مىشود
اگر چه امروز فقهاى عالىمقام این موارد را مبطل روزه و وضوء نمىدانند زیرا كمتر كسى است در زمان ما و فرهنگ طاغوت‌زده و غرب‌زده ما از این اوصاف رذیله بپرهیزد، آن خصال پنج‌گانه از بیان پیامبر گرامى اسلام چنین است: «خمس خصال یفطرن الصائم، و ینقضن الوضوء الكذب، و الغیبة و النمیمة، و النظر بشهوة، و الیمین الكاذبة.» (3)
پنج صفت است كه روزه را باطل و وضوء را مىشكند، دروغ و غیبت و سخن‌چینى و نظر شهوت انگیز، و قسم دروغ.
این اوصاف، به راستى اثر معنوى و روحانى روزه و وضوء كه یك عبادت است در اسلام خنثى مىكند، و اجر و ثواب روزه و وضوء را نابود مىنماید.
كیفیت روزه‌دارى از صحف ادریس علیه السلام
در صحف ادریس علیه السلام است: «اذا دخلتم فى الصیام فطهروا نفوسكم من كل دنس و نجس و صوموا لله بقلوب خالصة صافیة منزهة عن الافكار السیئة و الهواجس المنكرة فان الله سیحبس القلوب اللطخة و النیات المدخولة و مع صیام افواهكم من الماكل، فلتصم جوارحكم من الماثم فان الله لایرضى منكم ان تصوموا من المطاعم فقط لكن من المناكیر كلها و الفواحش باسرها.» (4) حضرت ادریس پیامبر در صحف خویش فرمود: هر گاه وارد ماه صیام شدید، پس خویشتن را از هر پلیدى و ناپاكى پاك سازید، (درون خود را براى پذیرش عبادت ویژه خداوند پاكسازى نمائید) و روزه بگیرید براى خداوند با قلبى خالص و نورانى و پاك از فكرهاى بد، و صداهاى نامفهوم و بىمعنى و زشت، زیرا خداوند حبس مىنماید دلهاى ناپاك و نیت‌هاى غیر خالص شما را و دهنهاى شما نباید فقط با امساك از خوردنی‌ها صائم و روزه‌دار باشد. بلكه باید جوارح شما از گناهان نیز روزه باشد (یعنى اعضاء شما هم باید از معصیت خدا امساك نماید) و همانا خداوند راضى نمىگردد و خشنود نمىشود از شما به این كه فقط از خوردنی‌ها پرهیز كنید، بلكه از كل منكرات و زشتی‌ها باید پرهیز نمائید تا آنجا كه تغییر حالت پیدا كنید.
اثرات منفى غیبت و نمامى در روزه
امام رضا علیه السلام فرمود: «اجتنبوا الغیبة غیبة المؤمن، و احذرو النمیمة، فانهما یفطران الصائم ولا غیبة الفاجر و شارب الخمر و اللاعب بالشطرنج و القمار.» (5)
از غیبت مؤمن اجتناب كنید، و از نمامى بپرهیزید، به راستى كه غیبت و نمامى روزه صائم را باطل مىنماید، (و اثرات و ثواب روزه را زایل مىگرداند)، ولى از فاجر و شارب الخمر و شطرنجباز و قمار باز غیبتى نیست، (یعنى آنان از خود هتك حرمت نمودهاند، و آبرو از خویش بردهاند).
روزه حجاب زبان و گوش و چشم از گناه است
از فقه الرضا (علیه السلام) روایت شده كه حضرت رضا علیه السلام در رابطه با شرائط روزه و روزه‌دارى چنین فرمود: «واعلم یرحمك الله ان الصوم حجاب ضربه الله عزوجل على الالسن و الاسماع و الابصار و سائر الجوارح لما له فى عادة من شره و طهارة تلك الحقیقة حتى یستر به من النار، و قد جعل الله على كل جارحة حقا للصیام فمن ادى حقها كان صائما و من ترك شیئا منها نقص من فضل صومه بحسب ما ترك منها.» (6)
بدان (اى روزه‌دار) خداى رحمتت كند، كه به راستى روزه ستر و حجابى است، كه خداوند او را بر زبانها و گوشها و چشمها و سائر جوارح زده است، هر گاه معتاد بر زشتی‌ها و شر و فساد باشند، (چون زبان و گوش و چشم و سایر جوارح هر گاه تحت كنترل دقیق ایمان و دین شخص باشند، از شر آنان كاملا در امان مىباشد) كه طهارت (و حجاب صوم) بر اسماع و ابصار و غیره، او را از آتش جهنم مىپوشاند و حجابى محكم از آتش براى او خواهند شد. به تحقیق خداوند بر هر «آدم» خستهاى براى روزه گرفتن حقى مقرر فرموده است، پس اگر آن حق را اداء كند (و به خوبى حق روزه‌دارى را به جاى آورد) هر آینه صائم و روزه‌دار است، (یعنى به جاى آورده حق روزه را) و هر كس بعضى از آن شرایط را ترك نموده، از فضیلت و ثواب روزهاش به قدر و بحسب آنچه ترك كرده كاسته است.
پىنوشتها:
1- وقایع الایام خیابانى، ص 432.
2- بحار الانوار، ج 96، ص 295.
3- نهج الفصاحه، حدیث 1459.
4- نقل از وقایع الایام خیابانى، ص 431.
5- فقه الرضا (علیه السلام).
6- مستدرك الوسائل، نقل از وقایع الایام خیابانى، ص 432.
منبع:
کتاب روزه، درمان بیماری‌هاى روح و جسم، ص 72، .
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
حضرت امام سجاد(ع) هنگام وداع با ماه رمضان چنين دعا مي فرمود: خدايا! تو روزه ماه رمضان را يکي از وظايف گزيده و ناب و يکي از واجبات ويژه قرار دادي و آن ماه را در ميان ماه هاي ديگر مخصوص شمردي...
